Tiến sĩ “ngành phù hợp” chủ trì ngành: Mỗi trường hiểu một kiểu, có phần máy móc

Để bắt kịp làn sóng cách mạng công nghiệp 4.0, những năm gần đây, một số cơ sở giáo dục đã tuyển sinh và đào tạo ngành Trí tuệ nhân tạo ở trình độ đại học. Tuy nhiên, theo Thông tư số 09/2022/TT-BGDĐT về danh mục ngành đào tạo thống kê của giáo dục đại học, ngành Trí tuệ nhân tạo chỉ có mã đào tạo trình độ thạc sĩ và tiến sĩ từ năm 2022 nên không có nghiên cứu sinh ngành Trí tuệ nhân tạo để trở thành tiến sĩ.

Trong khi đó, theo quy định tại Khoản 5 Điều 2 Thông tư số 02/2022/TT-BGDĐT về điều kiện, trình tự, thủ tục mở ngành đào tạo và đình chỉ hoạt động ngành đào tạo trình độ đại học, thạc sĩ, tiến sĩ, có nêu: Trường hợp ngành đào tạo chưa được đào tạo trong nước ở trình độ tiến sĩ hoặc không có nhiều người tốt nghiệp thì ngành đào tạo tiến sĩ phù hợp để chủ nhiệm ngành là ngành có nội dung kiến ​​thức chuyên môn gần nhất và cùng nhóm ngành đào tạo với ngành đào tạo trình độ đại học/thạc sĩ.

Bạn đang xem: Tiến sĩ “ngành phù hợp” chủ trì ngành: Mỗi trường hiểu một kiểu, có phần máy móc

Tuy nhiên, hiện nay, việc xác định ngành học phù hợp là ngành học có nội dung kiến ​​thức chuyên môn gần nhất và cùng nhóm ngành học với ngành học được đào tạo ở trình độ đại học/thạc sĩ tại mỗi trường lại có cách áp dụng khác nhau.

Tại sao trưởng khoa Trí tuệ nhân tạo lại có bằng Tiến sĩ Khoa học máy tính/Công nghệ thông tin?

Được biết, Trường Đại học Công nghệ thông tin và truyền thông Việt – Hàn (Đại học Đà Nẵng) có chương trình đào tạo trình độ đại học chuyên ngành Trí tuệ nhân tạo (điểm xét tuyển theo điểm thi tốt nghiệp năm 2024 là 23,00 điểm).

Chia sẻ với phóng viên Tạp chí Giáo dục điện tử Việt Nam, TS Huỳnh Ngọc Thọ, Phó Hiệu trưởng nhà trường cho biết, giảng viên phụ trách chuyên ngành Trí tuệ nhân tạo của trường là Tiến sĩ Công nghệ thông tin.

Lý giải về điều này, theo ông Thọ, năm 2022, ngành Trí tuệ nhân tạo mới được đưa vào danh mục thống kê đào tạo của bậc đại học nên đến nay vẫn chưa có tiến sĩ chuyên ngành Trí tuệ nhân tạo (vì thời gian đào tạo chuẩn của tiến sĩ là 3-4 năm – PV).

“Do chưa có trình độ tiến sĩ chuyên ngành Trí tuệ nhân tạo nên nhà trường linh hoạt sử dụng các tiến sĩ thuộc các lĩnh vực liên quan (cùng nhóm ngành đào tạo về máy tính và công nghệ thông tin theo Thông tư số 09) để chủ trì xây dựng và triển khai chương trình đào tạo chuyên ngành Trí tuệ nhân tạo.

Nhà trường có nhiều giảng viên có bằng tiến sĩ từ nước ngoài về. Mặc dù bằng tiến sĩ được viết với nghĩa khi dịch sang tiếng Việt là Khoa học máy tính/Công nghệ thông tin, nhưng các nghiên cứu của họ đều chuyên về trí tuệ nhân tạo. Do đó, nhà trường phân công các tiến sĩ có bằng tiến sĩ từ nước ngoài về Khoa học máy tính/Công nghệ thông tin có nghiên cứu về trí tuệ nhân tạo làm chủ nhiệm chuyên ngành Trí tuệ nhân tạo”, ông Thọ chia sẻ.

Sinh viên trường Đại học Công nghệ thông tin và truyền thông Việt Nam – Hàn Quốc (Đại học Đà Nẵng) trong buổi hội thảo về Trí tuệ nhân tạo. (Ảnh: website trường).

Xem thêm : Trường Đại học Hạ Long khai giảng, chào đón hơn 2.700 tân sinh viên

Chuyên ngành Trí tuệ nhân tạo được tuyển sinh và đào tạo tại Trường Đại học Bách khoa (Đại học Quốc gia Hà Nội). GS, TS Chu Đức Trinh – Hiệu trưởng nhà trường chia sẻ, mục tiêu của Thông tư số 02 là các cơ sở giáo dục mở ngành đào tạo đại học và có đủ giảng viên có trình độ tiến sĩ phù hợp với ngành đào tạo về kiến ​​thức và chuyên môn giảng dạy. Tuy nhiên, thực trạng hiện nay là cách hiểu thế nào là “ngành đào tạo phù hợp” ở mỗi trường rất khác nhau và có phần máy móc.

Viện Trí tuệ nhân tạo của Trường Đại học Công nghệ quyết tâm đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, trình độ cao trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo và các lĩnh vực liên ngành; nghiên cứu, phát triển và ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong các lĩnh vực mang lại lợi ích xã hội. Do đó, trường linh hoạt tiếp cận các tiến sĩ để dẫn dắt lĩnh vực và tham gia giảng dạy lĩnh vực Trí tuệ nhân tạo.

“Không chỉ riêng ở Việt Nam, Trí tuệ nhân tạo là một lĩnh vực rất mới mẻ trên thế giới. Hiện tại, chưa có ai có bằng Tiến sĩ về Trí tuệ nhân tạo, nhưng có rất nhiều Tiến sĩ ở các lĩnh vực khác có chuyên môn về Trí tuệ nhân tạo, do đó họ có thể là những người dẫn đầu trong lĩnh vực Trí tuệ nhân tạo”, ông Trinh chia sẻ.

Hiện nay, Trưởng khoa Trí tuệ nhân tạo tại trường Đại học Bách khoa là Tiến sĩ Khoa học máy tính. Đội ngũ giảng viên giảng dạy chuyên ngành Trí tuệ nhân tạo chủ yếu có chuyên môn về công nghệ – kỹ thuật như: Công nghệ thông tin, Khoa học máy tính, Kỹ thuật máy tính. Tuy nhiên, nhà trường cũng mong muốn tuyển dụng thêm giảng viên Tiến sĩ từ các lĩnh vực khác để tham gia giảng dạy chuyên ngành Trí tuệ nhân tạo theo hướng liên ngành.

“Về mặt công nghệ, lĩnh vực Trí tuệ nhân tạo bao gồm công nghệ và điện tử là hai lĩnh vực cơ bản. Do đó, giảng viên có trình độ tiến sĩ về điện tử và công nghệ sẽ giảng dạy tốt các môn học trong chương trình đào tạo Trí tuệ nhân tạo. Hiện nay, nếu có ý kiến ​​cho rằng tiến sĩ Khoa học máy tính không phù hợp để lãnh đạo lĩnh vực Trí tuệ nhân tạo thì không có trường đại học nào có thể mở ngành này để đào tạo ở trình độ đại học”, ông Trinh chia sẻ.

Khoa Khoa học máy tính (Trường Đại học Duy Tân) cũng đào tạo về Trí tuệ nhân tạo. Chia sẻ với phóng viên, một cán bộ đang công tác tại Viện Nghiên cứu và Phát triển công nghệ cao (Trường Đại học Duy Tân) cho biết, trong trường hợp không có ai có bằng Tiến sĩ về Trí tuệ nhân tạo, các trường hoàn toàn có thể sử dụng các Tiến sĩ trong lĩnh vực có nội dung kiến ​​thức chuyên sâu nhất tương tự như lĩnh vực đào tạo của trường đại học để xây dựng và tổ chức chương trình đào tạo của lĩnh vực ở cấp đại học dự kiến ​​mở. Hiện nay, Trưởng khoa Trí tuệ nhân tạo của trường là giảng viên có bằng Tiến sĩ liên quan đến lĩnh vực công nghệ.

“Giảng viên tiến sĩ một số chuyên ngành gần với Trí tuệ nhân tạo có thể tham gia giảng dạy các chuyên ngành đầu ngành ở cấp đại học như: Khoa học máy tính, Kỹ thuật máy tính,… Tuy nhiên, trước khi phân công giảng viên tiến sĩ phụ trách chuyên ngành Trí tuệ nhân tạo, nhà trường cũng phải căn cứ vào nghiên cứu chính của tiến sĩ đó thông qua luận án, công trình đã công bố, bài báo khoa học có liên quan đến chương trình đào tạo chuyên ngành Trí tuệ nhân tạo hay không”, ông chia sẻ.

Cần rà soát, bổ sung hiểu biết về “ngành phù hợp”

Chia sẻ với phóng viên, Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Công nghệ thông tin và Truyền thông Việt Nam – Hàn Quốc (Đại học Đà Nẵng) cho rằng, quy định về ngành đào tạo phù hợp như tại Thông tư số 02 chỉ nên là tiêu chí để xác định trình độ tiến sĩ chủ trì đào tạo các ngành đào tạo trình độ đại học. Nếu có thể, thông tư nên bổ sung tiêu chí cụ thể về trình độ chuyên môn phù hợp của giảng viên tiến sĩ để làm cơ sở phân công chủ trì các ngành đào tạo trình độ đại học dự kiến ​​mở.

“Chuyên môn phù hợp của giảng viên tiến sĩ được xác định dựa trên luận án, bài báo khoa học và công trình nghiên cứu của họ. Khi đánh giá dự án mở ngành hoặc chương trình đào tạo, hội đồng đánh giá có thể yêu cầu thêm bằng chứng của tiến sĩ chủ nhiệm ngành để xem xét liệu chuyên môn của họ có phù hợp với ngành dự kiến ​​mở ở cấp trường hay không. Như vậy, việc tìm kiếm và phân công tiến sĩ chủ nhiệm ngành của các trường sẽ thuận tiện hơn.

Nếu quy định là về chuyên môn phù hợp thay vì ngành phù hợp thì tốt hơn vì nhiều tiến sĩ ở nước ngoài có bằng cấp mà tên khi dịch ra có nghĩa là “công nghệ”, có nhiều ngành công nghệ, làm sao chúng ta biết chọn ngành nào? Khi đó, chúng ta phải dựa vào các đề tài nghiên cứu của họ, chuyên môn của họ liên quan đến trí tuệ nhân tạo để phân công tiến sĩ chủ trì ngành. Do đó, thông tư nên điều chỉnh theo hướng quy định chuyên môn phù hợp của giảng viên tiến sĩ để việc phân công người chủ trì ngành dự kiến ​​mở ở cấp đại học được dễ dàng hơn”, ông Thọ bày tỏ.

Đồng tình với quan điểm này, một cán bộ công tác tại Viện Nghiên cứu và Phát triển công nghệ cao (Trường Đại học Duy Tân) cũng cho rằng, trước những khó khăn của các cơ sở giáo dục đại học trong việc xác định giảng viên có trình độ tiến sĩ đúng chuyên ngành để chủ trì đào tạo trình độ đại học, cần phải xác định rõ tiêu chí xác định chuyên ngành có nội dung kiến ​​thức chuyên sâu gần nhất trong cùng nhóm chuyên ngành với chuyên ngành phù hợp.

Xem thêm : Kiến nghị có quy định cụ thể chuyên môn phù hợp đối với tiến sĩ chủ trì ngành

Đồng thời, cần có quy định cụ thể về chuyên môn phù hợp của giảng viên tiến sĩ để có thể phân công họ chủ trì xây dựng và triển khai chương trình đào tạo các ngành dự kiến ​​mở ở trình độ đại học.

Sinh viên nghiên cứu và học tập tại Viện Trí tuệ nhân tạo, Trường Đại học Bách khoa (Đại học Quốc gia Hà Nội). Ảnh: website trường

Trong khi đó, ông Trình cho biết hiện tại chưa có chương trình đào tạo tiến sĩ về Trí tuệ nhân tạo, nhưng điều đó không thể làm chậm việc mở đào tạo trình độ đại học về lĩnh vực này.

“Các cơ sở giáo dục đại học thường xuyên bị thanh tra. Và có lẽ những cán bộ làm công tác thanh tra chưa hiểu hết ý nghĩa của cụm từ “ngành phù hợp”, nên việc xử lý các vấn đề liên quan đến việc mở ngành đào tạo vẫn còn cứng nhắc. Do đó, để các trường dễ dàng hơn trong việc mở ngành đào tạo ở trình độ đại học, nhất là các ngành đào tạo đáp ứng bối cảnh hội nhập toàn cầu, Bộ Giáo dục và Đào tạo cần có phương án sửa đổi, bổ sung cách hiểu về “ngành phù hợp” trong Thông tư số 02”, Hiệu trưởng Trường Đại học Công nghệ (Đại học Quốc gia Hà Nội) chia sẻ.

Trả lời một số ý kiến ​​cho rằng cần có cổng dữ liệu thống kê về ngành đào tạo ở các cấp cơ sở giáo dục và số lượng người tốt nghiệp để làm căn cứ chứng minh trình độ tiến sĩ ngành phù hợp là ngành có nội dung kiến ​​thức chuyên môn gần nhất và cùng nhóm ngành đào tạo với ngành đào tạo trình độ đại học/thạc sĩ, ông Trình bày rằng việc xây dựng công cụ quản lý là rất tốt nhưng cũng cần tính đến những tác dụng phụ.

Đối với các trường đại học hàng đầu, việc thu hút được đội ngũ giảng viên trình độ cao, chuyên nghiệp, đảm bảo chất lượng khi mở ngành, có thể yên tâm về công tác quản lý, điều hành khi mở ngành. Còn đối với các trường đại học xếp hạng thấp, mở ngành theo “xu hướng” thì cần tăng cường công cụ quản lý.

Bên cạnh đó, nếu xây dựng cổng dữ liệu thống kê về các ngành đào tạo ở tất cả các cấp học của trường thì ai sẽ được phép thêm ngành đào tạo mới vào cổng và thủ tục thêm ngành đào tạo mới như thế nào cũng là vấn đề cần phải bàn.

Đồng quan điểm, ông Thọ cho rằng khi mở ngành, các đơn vị cần cân nhắc đến trách nhiệm xã hội, không chỉ mở mà không đảm bảo đội ngũ giảng viên, bác sĩ phụ trách ngành. Việc xây dựng cổng thông tin dữ liệu thống kê về ngành, trình độ đào tạo của trường sẽ thuận lợi cho các trường. Tuy nhiên, nếu không có văn bản quy định tính hợp pháp của cổng thông tin này thì khi mở ngành, sẽ không có cơ sở để dựa vào dữ liệu của cổng thông tin.

Ngọc Huệ

https://giaoduc.net.vn/tien-si-nganh-phu-hop-chu-tri-nganh-moi-truong-hieu-mot-kieu-co-phan-may-moc-post245375.gd

Nguồn: https://dut.edu.vn
Danh mục: Giáo Dục